روزی مؤمنان

انسان از آن جهت که صاحب فکر و اندیشه است، می‌خواهد در مورد بسیاری از مطالب پرس‌وجو کرده، چرایی و چگونگی مطالب را دریابد. از جمله مسائلی که فکر انسان را به خود معطوف داشته، مسائل مربوط به «رزق و روزی» انسان و دیگر موجودات است به طوری که همواره در پی آن است تا روزی‌ِ بیشتری به دست آورد.

 انسان سؤالات فراوانی را در این مورد در ذهن خود می‌یابد، تا آنجا که اگر بگوییم بعضی از سؤالات به صورت روزانه در بین مردم جریان دارد، سخن به گزاف نگفته‌ایم.

 سؤالاتی از این قبیل:

 - عوامل مؤثر در افزایش روزی چیست؟ اسباب و علل کاهش روزی کدام است؟

 - فلسفه وسعت رزق یک گروه و اندک بودن رزق گروهی دیگر چیست؟

 - نقش تلاش و سعی انسان برای به دست آوردن روزی و ارتباط آن با تقدیر روزی چگونه است؟

 - آیا دعا در افزایش روزی مؤثر است؟

 - تا چه اندازه رزق حلال و حرام در سرنوشت انسان مؤثر است؟

 کتاب «رزق و روزی از دیدگاه قرآن و حدیث» اثر علی متین، به سؤالات و دغدغه‌های افراد در خصوص کسب رزق و روزی از دیدگاه قرآن و حدیث پاسخ گفته است که در ادامه می‌خوانید:

 علاوه بر اینکه دعا کردن برای طلب رزق و روزی در سیره انبیاء و اولیاء وجود داشته است، آیات و روایات نیز ما را به دعا نمودن در طلب رزق و روزی تشویق و ترغیب نمی‌نمایند؛ ا ز جمله جملاتی که می‌توان در این زمینه بدان استناد کرد، آیاتی هستند که در آنها سخن از «فضل الهی» به میان آمده و ما را به طلب و سوال نمودند از «فضل الهی» امر کرده‌اند؛ «وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِن فَضْلِه».

 در کنار این آیه شریفه به این حدیث شریف از وجود مبارک حضرت رسول (ص) توجه می‌کنیم که می‌فرمایند: «ان الله عز و جل فضولا من رِزقِه یَنحلُهُ مَن یَشاءُ مِن خَلقِهِ» برای خداوند عزوجل افزوده‌هایی از روزی است که به هر کس از خلق خود که بخواهد عنایت می کند.»

 حال با توجه به این آیه شریفه و حدیث نبوی می‌توان دریافت که خداوند سبحان علاوه بر رزق مقدر و ثابت، یک افزوده‌هایی دارد که می‌توان به وسیله دعا از آن بهره‌مند شد. شاهد بر این نتیجه این سخن امام صادق (ع) است که می‌فرماید:

 خداوند روزی‌ها را میان بندگان خود تقسیم کرد و مقدار فراوانی از آن باقی ماند که میان هیچ کس تقسیم نکرد. خداوند فرموده است: «و از خدا فضل او را بخواهید.»

 امام باقر (ع) نیز می‌فرماید:

 روزی‌ها معین و تقسیم شده است، و خداوند را فضل و زیادتی است که آن را از طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم می‌کند واین فرموده اوست که : «از خدا فضل او را بخواهید.»

 2- آیه شریفه می‌فرماید:

 «وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ»

 و هر کس از خدا پروا کند، (خدا) برای او راه بیرون شدنی قرار می‌دهد. و از جایی که حسابش را نمی‌کند به او روزی می‌رساند...

 امام صادق (ع) در مورد اینکه، چرا خداوند سبحان روزی مؤمنان را،‌ این چنین قرار داده و از جایی می‌رساند که فکرش را هم نمی‌کنند، می‌فرماید:

 «اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ اَرزاقَ الْمُؤمِنینَ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبونَ وَ ذلِکَ اَنَّ الْعَبْدَ اِذا لَمْ یَعْرِفْ وَجْهَ رِزْقِهِ کَثُرَ دُعاؤَهُ»: خداوند عز وجل روزی مؤمنان را از جایی می‌رساند که فکرش را هم نمی‌کنند؛ علتش این است که وقتی مؤمن نداند، روزیش از کجا خواهد رسید، زیاد دعا می‌کند.

 حال با توجه به آیه شریفه و حدیث شریف، می‌توان نتیجه گرفت که نه تنها خداوند سبحان از ما خواسته است که به درگاه او برای رزق و روزی خود دعا کنیم، بلکه رزق‌رسانی مؤمنان را به گونه‌ای قرار داده است که آنها، بیش‌تر با دعا سر و کار داشته باشند، چرا که اگر انسان نداند روزیش از کجا می‌آید، ناخواسته دست به دعا برداشته و از رزاق حقیقی می‌خواهد که او را روزی بیش‌تر و بهتر عنایت فرماید.

 پس قرآن کریم علاوه بر آنکه ما انسان‌ها را به تلاش تأمین معاش دعوت می‌کند، به دعا کردن برای جلب روزی نیز تشویق و ترغیب می‌کند.

 همچنین پیشوایان معصوم (ع) علاوه بر آنکه به صورت عام دعا و مناجات و ارتباط با خدا را در همه امور به ما سفارش فرموده‌اند، به صورت خاص نیز به دعا در طلب رزق و روزی از خداوند متعال تأکید داشته‌اند.

 حضرت علی (ع) به امام حسن (ع) سفارش می‌فرماید:

 و بدان (پسرم) آن خدایی که به دست (قدرت و توانایی) اوست، خزانه‌های آسمانی و زمین، دعا و درخواست را به تو اجازه داده، و پذیرفتن را ضامن شده است و به تو فرموده که از او بخواهی تا ببخشد و رحمت و مهربانی بطلبی تا مهربانی کند.

 پس هر وقت او را بخوانی صدایت را می‌شنود، و هرگاه با او مناجات و راز و نیاز کنی، راز دلت را می‌داند، پس خواست خود را به او می‌رسانی... و از خزانه‌های رحمتش می‌خواهی آن چه را که غیر او بر بخشیدنش توانا نیست؛ از قبیل: درازی زندگانی‌ها و درستی تن‌ها و فراخی روزی‌ها، و در دو دست تو کلیدهای خزانه‌هایش را نهاده، به چیزی که برای تو در آن از در خواست از او اجازه فرموده، پس هرگاه بخواهی، به سب دعا درهای نعمتش را بگشایی و پی در پی رسیدن باران‌های رحمتش را درخواست نمایی.

 امام صادق(ع) می‌فرماید: رسول گرامی اسلام به اصحاب خود فرمودند:

 آیا شما را به سلاحی راهنمایی کنم که از دشمنتان نجات بخشد، و روزیتان را افزایش دهد، عرض کردند: چرا؟ حضرت فرمود: شب و روز خدا را بخوانید که اسلحه مؤمن دعا است.

 پس با توجه به آن چه بیان شد، در نهایت می‌توان گفت: ائمه (ع) هم در مرحله عمل و هم در مقام گفتار، از ارتباط بین دعا و طلب روزی خبر داده و ما را از غفلت در این زمینه بر حذر می‌دارند.